Written by- ቃልኪዳን  ጌትነት-4ተኛ አመት የህክምና ተማሪ (በቅ/ጳ/ሆ/ሚ/ሜ/ኮ)

Reviewed by – ዶ/ር ቅድስት ገ/ፃዲቅ  (የፅንስና ማህፀን ስፔሻሊት ሀኪም)

 

 

የማህፀን ፋይብሮይድስ (ማዮማ)   ምንድነው?

የማኅጸን ሞኝ እጢ (ማዮማስ ወይም ሊዮሞማስ) በሴቶች ውስጥ በጣም የተለመዱ የዳሌ ነቀርሳ ያልሆኑ እጢዎች ናቸው ። እነሱ በማህፀን ውስጥ ወይም በማህፀን ዙሪያ የሚያድጉ ካንሰር ያልሆኑ እድገቶች ናቸው። እድገቶቹ በጡንቻዎች እና በፋይበር ቲሹዎች የተገነቡ ናቸው።

 

የፋይብሮይድስ በቁጥር እና በመጠን ይለያያል። አንድ ነጠላ ፋይብሮይድ ወይም ከአንድ በላይ ሊኖርዎት ይችላል። ከእነዚህ እድገቶች መካከል አንዳንዶቹ  ትንንሽ  ሲሆኑ ሌሎቹ ደግሞ ወደ ትላልቅ መጠኖች ሊያድጉ ይችላሉ። እድገቱ  እየጨመረ የሚሄደው ፋይብሮይድ የማህፀን ውስጥ እና የውጭውን ክፍል ሊያዛባ ይችላል። ከዚህ  ሲከፋም    አንዳንድ ፋይብሮይድስ ያለቅጥ አድገው የዳሌን፣ የሆድ አካባቢን በመሙላት አንዲት ሴት  ነፍሰ ጡር እንድትመስል ሊያደርጉ ይችላሉ።

 

በበሽታው ምን ያህል ሴቶች ይጠቃሉ?

ማዮማ ብዙውን ጊዜ  ልጅ የመውለድ ዕድሜ ላይ ባሉ ሴቶች (ከ 16 እስከ 50 ዓመት ዕድሜ) ላይ ይገኛሉ።

ከ 20-30 % ሴቶች  ላይ ይከሰታል።

 

የበሽታው መንስኤ ምንድነው?

 

የፋይብሮይድ ትክክለኛ መንስኤ ባይታወቅም ከሆርሞን ኢስትሮጅን ጋር ተያይዟል። ኤስትሮጅን በኦቫሪስ (የሴት የመራቢያ አካላት) የሚመረተው የሴት የመራቢያ ሆርሞን ነው። የኢስትሮጅን መጠን ዝቅተኛ ሲሆን ለምሳሌ፣ በማረጥ ጊዜ (menopause) ፋይብሮይድስ የመቀነስ አዝማሚያ አላቸው።

 

ለበሽታው ተጋላጭ የሚያደርጉ ሁኔታዎች ምንድናቸው?

ለማህፀን ፋይብሮይድስ ትልቁ ስጋት ልጅ የመውለድ  ዕድሜ ላይ ያለች ሴት መሆኗ ነው። አደጋውን ሊጨምሩ የሚችሉ ሌሎች ምክንያቶች፡-

  • የቤተሰብ ታሪክ፡ እናቷ ወይም እህቷ የማሕፀን ፋይብሮይድ ያለባቸው ሴት እራሷ የመጋለጥ እድሏ ከፍተኛ ነው።
  • የወር አበባ ዑደት ቀደም ብሎ (ከ10 ዓመት እድሜ በፊት) ከመጣ(early menarche)
  • ከመጠን ያለፈ ውፍረት(obesity )
  • ቀይ ስጋን በብዛት መብላት፣ አልኮል መጠጣት እና አትክልትና ፍራፍሬ መመገብ ናቸው።

 

 

ህመምተኛው ምን ምን ምልክቶችን ያሳያል?

የማህፀን ፋይብሮይድ ያለባቸው ብዙ ሰዎች ምንም አይነት ምልክት አይታይባቸውም። በሚያሳዩት ላይ ምልክቶቹ በፋይብሮይድ አካባቢ፣ መጠን እና ቁጥር ላይ ይወሰናሉ ።

የተለመዱት የማህፀን ፋይብሮይድስ ምልክቶች የሚከተሉትን ያካትታሉ፤

  •  ከባድ የወር አበባ ደም መፍሰስ ወይም ፣የሚያሰቃይ የወር አበባ።
  • ረዘም ያለ ወይም ቶሎ ቶሎ የሚመጣ ፣የወር  አበባ።
  • የዳሌ ግፊት ወይም ህመም፣
  • ተደጋጋሚ የሽብር ትቦ ህመም ፣
  • እርግማን የሚመስል የሆድ እብጠት፣
  • የሆድ ድርቀት፣
  • በጨጓራ አካባቢ ወይም በታችኛው ጀርባ ላይ ህመም፣ ወይም በወሲብ ወቅት ህመም።
  • መካንነት(sub fertility)

 

ምን ምን ምርመራዎች ይታዘዛሉ?

የማሕፀን ፋይብሮይድስ በተለምዶ  የሆድ እና የዳሌ ምርመራ ወቅት ነው ሚገኘው። አንድ ዶክተር ያልተለመዱ እድገቶችን ካገኘ,/ካገኘች የክትትል ሙከራዎች የሚከተሉትን ሊያካትቱ ይችላሉ-

  • አልትራሳውንድ(
  • የደም ምርመራ፡ ደም ማነስ መኖሩን ለማየት
  • ኤም አር አይ

 

ህክምናው ምን ይመስላል?

 

ፋይብሮይድ ምልክቶችን ካላመጣ መታከም አያስፈልገውም።   በማረጥ ጊዜ   ያለ ህክምና ይቀንሳሉ።

በፋይብሮይድ ምክንያት የሚመጡ ምልክቶች ካጋጠሞት ትክክለኛው ህክምና በእድሜዎ ላይ ፣ ለወደፊቱ ለማርገዝ ይፈልጉ እንደሆነ፣የእርስዎ ፋይብሮይድ ብዙ ደም መፍሰስ እስከ ደም ማነስ ድረስ ያመጣ እንደሆነ፣ የፋይብሮይድ መጠን፣ቁጥር እና ቦታ ላይ የተመሰረተ ይሆናል

 

ምልክቶቹን ለማስታገስ የሚረዳ መድሃኒት ብዙውን ጊዜ በመጀመሪያ ይመከራል። ማህፀንን ለማስወገድ  ወይም ፋይብሮይድን ለማስወገድ ቀዶ ጥገና ሊደረግ ይችላል ።

 

የበሽታው መከላከያ መንገዶች ምን ምን ናቸው?

 

በጤናማ የአኗኗር ዘይቤ ለውጦች የፋይብሮይድ  የመከሰት እድልን መቀነስ ይችሉ ይሆናል። ጤናማ ክብደት ላይ ለመቆየት ይሞክሩ፣ መደበኛ የአካል ብቃት እንቅስቃሴ ያድርጉ።  አትክልትና ፍራፍሬ ያካተተ የተመጣጠነ ምግብ ይመገቡ።

 

የወሊድ መቆጣጠሪያ ክኒኖች ወይም ለረጅም ጊዜ የሚሰሩ የፕሮጄስቲን-ብቻ የእርግዝና መከላከያዎች ፋይብሮይድ የመያዝ እድልን ይቀንሳሉ.

 

ልጅ መውለድ ፋይብሮይድ የመያዝ እድልን ይቀንሳል።

 

 

 

 

 

Sources

Uptodate

https://www.yalemedicine.org/conditions/fibroids

https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/uterine-fibroids/symptoms-causes/syc-20354288

 

https://www.archivesofmedicalscience.com/Global-epidemiological-characteristics-of-uterine-fibroids,171786,0,2.html