ሀብታሙ አለሙ ፡ በ አርባ ምንጭ ዩኒቨርሲቲ መምህር እና ክሊኒካል ሚድዋይፈሪ ስፕሻሊስት
Edited by Dr.Kidist G/tsadik Obs-Gyne Specialist at Eka Kotebe General Hospital
መግቢያ
ጾታን መሰረት ያደረጉ ጥቃቶች በጣም ተስፋፍተው ከሚታዩ የሰብአዊ መብት ጥሰቶች አንዱ ነው ። ይህም በግለሰብ እና በህብረተሰብ ላይ ትልቅ አንድምታ አለው። ጾታን መሰረት ያደረጉ ጥቃቶች የህዝብ ጤና ስጋት ሲሆን በሴቶች እና ልጃገረዶች ወንዶች ልጆች ህይወት ላይ አስከፊ ተጽእኖ አለው። ይህም ወደ አካላዊ፣ አእምሯዊ እና ጾታዊ የጤና ችግሮች ሊያመራ ይችላል እንዲሁም የሴቶች እና ልጃገረዶች በህብረተሰብ ውስጥ ሙሉ በሙሉ የመሳተፍ ችሎታቸውን ይገድባል። ሥርዓተ ፆታን መሰረት ያደረጉ ጥቃቶች በኢትዮጵያ አሁንም በስፋት እየተስተዋሉ ያሉ ችግሮች ሲሆን በግለሰቦች እና በህብረተሰብ ላይ ከፍተኛ ጉዳት እያደረሱ ነው። በርካታ ባህላዊ፣ህጋዊ እና ማህበራዊ ተግዳሮቶች ቢኖሩም ይህንን ችግር ለመፍታት ጥረት እየተደረገ ነው። ሥርዓተ ፆታን መሠረት ያደረጉ ጥቃቶችን ለማስቆም ዝምታን መስበር አስፈላጊ ነው፤ ይህም ከጉዳት የተረፉትን ኃይል ይሰጣል፣ጎጂ ደንቦችን ለማስቀረት እና የሥርዓት ለውጥን ለማምጥት ያበረታታል።
እ.ኤ.አ. በ2019 በተደረገው የኢትዮጵያ ህዝብ እና ጤና ዳሰሳ መሰረት ዕድሜያቸው ከ15 እስከ 49 ከሆናቸው ሴቶች ውስጥ፡ 23% የሚሆኑት የአካል ጥቃት ሰለባ ሲሆኑ ፣ 10% የሚሆኑት ደግሞ ጾታዊ ጥቃት ደርሶባቸዋል ከነዚህም 7% የሚሆኑት ባለፉት 12 ወራት ውስጥ የጾታ ጥቃት ደርሶባቸዋል።በመላው ኢትዮጵያ ከሶስት ሴቶች መካከል አንዷ ቢያንስ አንድ ጊዜ በህይወት ዘመናቸው ከ15 አመት በኋላ አካላዊ ወይም ጾታዊ ጥቃት ይደርስባታል። ይህ ማቆም አለበት!
ፆታን መሰረት ያደረገ ጥቃት ማለት ምን ማለት ነዉ?
ፆታን መሰረት ያደረገ ጥቃት ማለት በተዛባ የሥርዓተ-ፆታ ግንዛቤና አስተሳሰብ ምክንያት በተለያየ መንገድ በሴቶች፣ በህፃናት እና በወንዶች ላይ የሚፈፀም ተግባር ነው ፡፡ በሁሉም ፆታና እድሜ ክልል ላይ ባሉ ግለሰቦች እና የህብረተሰብ ክፍሎች ላይ ሊፈፀም የሚችል ቢሆንም በብዛትና በስፋት በሴቶች ላይ ስለሚፈፀም ፆታን መሰረት ያደረገ ጥቃት በሴቶች ላይ የሚፈፀም ጥቃት ተብሎ ይጠራል፡፡ ፆታን መሰረት በማድረግ ማንኛውም አይነት ከፈቃድ ውጭ በሆነ መልኩ እና አስገዳጅነትን በሚጨምር ሁኔታ በተጠቂ ግለሰብ ላይ አካላዊ፤ አእምሮአዊ፤ ስነልቦናዊ እንዲሁም፤ ኢኮኖሚያዊ ጉዳት ሊያደርስ የሚችል ወይም የሚያሰከትል ወሲባዊ ድርጊት ወይም ሙከራ ማለት ነው፡፡
ጾታን መሰረት ያደረጉ ጥቃቶች በአምስት ምድቦች በስፋት ሊገለጹ ይችላሉ፡- ጾታዊ ጥቃት (አስገድዶ መድፈር፣ ወሲባዊ ጥቃት፣ ጾታዊ ትንኮሳ)፣ አካላዊ ጥቃት (መምታት፣መደብደብ)፣ ስሜታዊ ጥቃት (ሥነ ልቦናዊ እና የቃላት ስድብ)፣ ኢኮኖሚያዊ ጥቃት (የእንቅስቃሴ መገደብ፣ የሀብት መከልከል( አለማውረስ) አለማስተማር፣ ) እና ጎጂ ባህላዊ ልማዶች (የልጆች ጋብቻ፣ የሴት ልጅ ግርዛት ፣ሴት ፅንስን ማስወረድ( fetcide)፡፡ ይሄ ድርጊት በየትኛውም ግለሰብ እና ከጠቂዋ/ከተጠቂው ጋር የትኛውም ዓይነት ዝምድና ባላቸው ግለሰቦች ሊፈፀም ይችላል፡፡
በሴቶችና ህጻናት ላይ የሚፈጸም ጥቃት በማንና የት ይፈጸማል ?
ጥቃት በማንኛውም ሰው፣ ስፍራ ላይ ሊፈጸም ይችላል፡፡ ይህም ማለት በቤተሰብ፣ በቅርብ ዘመድ፣ በባል፣ በወንድም፣ በደንበኛ፣ በአስተማሪ በመምህራን፣ በቢሮ ሃላፊዎች፣በመሪዎችና በባለስልጣናት፣ በሃይማኖት አባቶች እና በማንኛዉም የህብረተሰብ ክፍል በቤት፣ በትምህርት ቤት፣ በስራ ቦታ፣በህክምና መስጫ ቦታዎች ፣ በመንገድ እና በማንኛዉም ቦታ ሊፈጸም ይችላል፡፡
በአሁኑ ጊዜ ደግሞ በማህበራዊ ሚዲያ መልኩን ቀይሮ ይፈፀማል፣ በተጨማሪም በተማረና ባልተማረ ፣ በሀብታም ሆነ በድሀ ግለሰብ በሁሉም አካባቢና የህብረተሰብ ክፍል ጥቃት ፈጻሚዎች ያሉ ሲሆን ጥቃት የሚፈጸምባቸዉም ሴቶችና ህጻናት የተማሩ፣ያልተማሩ ፣ሀብታም ወይም ድሀ ሊሆኑ ይችላሉ፡፡
በሴቶችና ህፃናት ላይ የሚፈፀሙ ጥቃቶች መንስዔዎቻቸዉ
- ባህላዊ እና ማህበራዊ የተሳሳተ አስተሳሰብ /አመለካከት/ ደንቦች
ደረጃዉ ቢለያይም በሁሉም የአለማችን ክፍል የአመለካከት ክፍተት በዋንኛነት የሚነሳ መንስኤ ሲሆን ሥር የሰደደ የተዛባ ሚዛናዊ ያልሆነ/ የሥርዓተ-ፆታ አመለካከትና እና በተለያዩ ጎጂ ልማዶች፤ባህል እና አስተሳሰብ ምክንያት በሴቶችና ህፃናት ላይ በርከት ያሉ ጥቃቶች ይፈፀማሉ፡፡ እነዚህ ደንቦች ብዙውን ጊዜ ወንዶች ከሴቶች የሚበልጡ ናቸው :ሴቶች የወንድ ንብረት ናቸው፣የሚለውን ሃሳብ ያራምዳሉ፡ ይህም ሴቶችን ወደ መግዛት እና ወደ መቆጣጠር ያድጋል፡፡ይህ የኃይል ሚዛን አለመመጣጠን የ ጾታን መሰረት ያደረጉ ጥቃቶች(GBV) ዋና አንቀሳቃሽ ነው ፡፡ ይህም በአለም ላይ ካሉ ሴቶች ውስጥ 3 በመቶ ያህሉ ፆታዊ ግንኙነት ካላቸው ወይም ከሌላቸው ወንዶች በኩል አካላዊ ወይም ወሲባዊ ጥቃት ይፈጸምባቸዋል።
- ከህግ ተቋማዊ አንፃር የሚታዩ ችግሮች
በርካታ አገራት አለም አቀፍ የሴቶችና የህፃናት መብት ስምምነቶች በመፈረም ብሔራዊ ህግ ቢያወጡም በብዙ ሀገሮች ዘመናዊ፣ ባህላዊና ሃይማኖታዊ ህጎች ተግባራዊ ስለሚደረጉ ጥቃትን በሚመለከት በርካታ የአፈጻጸም ክፍተቶች እንዲኖሩ አድርጓል፡፡ በብዙ ሀገራት በበቂ ሁኔታ ጥራት ያለው ተደራሽ የሆነ አያንዳንዱን የጥቃት ዓይነት የሚሸፍን የዝርዝር ህጎች እጥረት /ውስንነት ይታያል፡፡ ኢትዮጵያ በ የፆታን መሰረት ያደረጉ ጥቃቶች ላይ ህግ ቢኖራትም የማስፈጸም ሂደቱ ብዙ ጊዜ ደካማ እና አርኪ አይደለም። ብዙ ጉዳዮች ያልተዘገቡ ወይም ደግሞ በህግ ስርዓቱ በበቂ ሁኔታ አልተስተናገዱም። ለአለም አቀፍ ስምምነቶች እና ብሔራዊ ህጎች ማስፈፀሚያ ጠንካራ እና ዝርዝር ህጎች አለመኖር በባለድርሻ አካላት ፈፃሚዎች በጥቃት ዙሪያ ቁርጠኝነት አለመኖር እና ለዚህ ክፈተት አስገዳጅ የሆኑ ህጎችና መመሪያዎች አለመኖር ጥቃቶች እንዲባባሱ እንዲጨምሩ/ አድርጓል፡፡
- ኢኮኖሚያዊ ምክንያቶች
በብዙ ሀገራት ሴቶችና ህፃናት በዝቀተኛ ትምህርትና ኢኮኖሚ ደረጃ ላይ ስለሚገኙ በተለያየ መንገድ ለአካላዊና ወሲባዊ ጥቃት፣ ለኢኮኖሚ ብዝበዛ፣ ተገቢ ላልሆነ ፆታዊ ግንኙነት ተጋልጠው ይገኛሉ፡፡ የግንዛቤ ማነስ የተጎጂዎችን በደል ለመለየት እና ሪፖርት ለማድረግ አስቸጋሪ ያደርገዋል። በኢትዮጵያ ውስጥ ብዙ ሴቶች በኢኮኖሚያዊ ሁኔታ በወንዶች ላይ ጥገኛ ሲሆኑ የስራ እድል እና የገንዘብ አቅማቸው ውስን ነው። ይህ ጥገኝነት ሴቶች ምንም አማራጭ የድጋፍ መንገድ እንደሌላቸው ሊሰማቸው ስለሚችል በአሰቃቂ ግንኙነቶች ውስጥ ሊያጠምዳቸው ይችላል።ተቋማዊና የአሠራር ክፍተቶች በብዙ ሀገራት ጥቃት ለተፈፀመባቸው ሴቶችና ህፃናት ምቹ ተደራሽና በቂ የሆነ ምላሽ/ አገልግሎት የሚሰጥበት አሰራር እና አደረጃጀት ባለመኖሩ የተፈፀሙ ጥቃቶች ተደብቀው የሚቀሩ፣ተጎጂዎች ተገቢውን ምላሽ የማያገኙ፣ አጥፊዎችም ተገቢው እርምጃ የማይወሰድባቸው በመሆኑ በሴቶችና ህፃናት ላይ የሚፈፀሙ ጥቃቶችን እንዲባባሱ ያደርጋል፡፡
- የግለሰቦች ሥነ-ልቦዊ ባህሪ ወይም የአስተሳሰብ ችግር
አብዛኛውን ጊዜ በተለያዩ ሱስ የተያዙ ግለሰቦች አልኮልና አደንዛዥ እጽ ተጠቃሚዎች ጥቃት የመፈፀም ባህሪ ያዳብራሉ፡፡ በተለያዩ ምክንያቶች በራሳቸው ላይ መጥፎ ድርጊት/ ጥቃት የተፈፀመባቸዉ እና ተገቢውን ምላሽ ያላገኙ ግለሰቦች የበቀል ባህሪ አዳብረው ጥቃት ፈፃሚ ይሆናሉ፡፡
- ግጭት እና መፈናቀል
በግጭት በተጠቁ አካባቢዎች ብዙ ጊዜ የጦርነት መሳሪያ ሆኖ ያገለግላል። በግጭት ምክንያት መፈናቀል ተጋላጭነትን ይጨምራል፣ በዚህም ምክንያት ሴቶች እና ልጃገረዶች በቂ ጥበቃ ስለማይኖራቸው ፣መደፈር ፣ትንኮሳ እንዲሁም ላልተፈለገ እርግዝና ይጋለጣሉ።ያለእድሜ ጋብቻን እንደ መፍትሄ ማየት ፣በግጭት ጊዜ ይጨምራል።
በፆታ ላይ የተመሰረተ ጥቃት መዘዞች ምን ምን ናቸው?
በፆታ ላይ የተመሰረተ ጥቃት ግለሰቦች፣ ቤተሰቦችን እና ማህበረሰቦችን የሚነኩ ጥልቅ እና ዘርፈ ብዙ ጉዳቶች አሉት። ተጎጂዎች አካላዊ ጉዳት፣ የስነልቦና ጉዳት እና ማህበራዊ መገለል ሊደርስባቸው ይችላል።
የአካል የጤና ጉዳት
ጥቃት የተፈፀመባቸው ሴቶችና ሕፃናት ለተለያዩ ውስብስብ አካላዊ ጉዳት፣ ለተለያዩ ተላላፊ በሽታዎች፣ ላልተፈለገ እርግዝና ለተለያዩ የሥነ-ተዋልዶና ጤና ችግሮች ይጋለጣሉ።
የሥነ ልቦና እና ማህበራዊ ጉዳት
የጥቃት ሰለባ የሆኑ ተጎጂዎች እና ቤተሰቦቻቸዉ የስነ ልቦና ቀውስና የስሜት መጎዳት ሰለባ ይደርስባቸዋል፡፡ ተጎጂዎች የድብርት ስሜት፣ ብሶት፣ ፍርሃት፣ መገለል፣ መወገዝ፣እራስንመጥላት፣ አለመረጋጋት፤የድህረ-አሰቃቂ ጭንቀት እና በራስ አለመተማመን ያጋጥማቸዋል ። እራስን ማጥፋት፣ጥቃት የተፈፀመባቸው ተጎጂዎች አስፈላጊውን እንክብካቤና ምላሽ ካላገኙ በቀጣይ የህይወት ዘመናቸው ጥቃት ፈፃሚ የመሆን ባህሪ ያዳብራሉ፡፡
ኢኮኖሚያዊ ጉዳት
የኢኮኖሚ ጥገኝነት፡ የተጎጂዎችን የመስራት አቅም ሊገድብ ይችላል፣ ይህም የኢኮኖሚ ጥገኝነት እና ድህነትን ያስከትላል። የጤና እንክብካቤ ወጪዎች፡ ለጉዳት እና ለረጅም ጊዜ የጤና ጉዳዮች የህክምና ወጪ ከፍተኛ ሊሆን ይችላል፣ ይህም በተጎጂዎች እና በቤተሰቦቻቸው ላይ የገንዘብ ጫና ይፈጥራል።
የህግና የፍትህ ስርዓት ውጤቶች:
የፍትህ እንቅፋት፡- ከሞት የተረፉ ሰዎች ብዙውን ጊዜ ፍትህን በማግኘት ረገድ ትልቅ መሰናክሎች ያጋጥማቸዋል፣ ከእነዚህም መካከል የበቀል ፍርሃት፣ በህግ ስርዓት ላይ እምነት ማጣት እና ከፍተኛ የህግ ወጪዎች የመሳሰሉት ናቸው፡፡
በስርዓተ-ፆታ ላይ የተመሰረተ ጥቃትን በተመለከተ የተለመዱ አፈ ታሪኮች
በአብዛኛዎቹ ባህሎች በስርዓተ-ፆታ ላይ የተመሰረተ ጥቃት በግልፅ አይወራም። በዚህ ምክንያት ስለ ስርዓተ-ፆታ ጥቃት በርካታ አፈ ታሪኮች በስርጭት ውስጥ ይቀራሉ ።
የተሳሳተ አመለካከት፡ በስርዓተ-ፆታ ላይ የተመሰረተ ጥቃት የሚነካው ሴቶችን ብቻ ነው፣
የስርዓተ-ፆታ ጥቃት ሰለባዎች በዋናነት ሴቶችና ልጃገረዶች ቢሆኑም ማንንም ሊነካ ይችላል። ወንዶችም በትንሽ መጠን ተጎጂዎች ናቸው። እርዳታ ለመፈለግ ከፍተኛ ማህበራዊ እንቅፋቶች ያጋጥማሉ። ክፍልን፣ ዘርን፣ ሃይማኖትን፣ የትምህርት ደረጃን፣ ወይም የግል ታሪክን ይነካል።
የተሳሳተ አመለካከት፡ ወሲባዊ ጥቃት የሚፈጸመው በማያውቋቸው ሰዎች ነው
እንደ የዓለም ጤና ድርጅት ግምት፣ ከሴቶች መካከል አንድ ሦስተኛ የሚሆኑት የቅርብ ጓደኞቻቸው አካላዊ እና/ወይም ወሲባዊ ጥቃት ደርሶባቸዋል፣ እና እስከ 70 በመቶ የሚደርሱ ወሲባዊ ጥቃቶች የሚፈጸሙት በቅርብ ባልደረባ ነው።
የተሳሳተ አመለካከት: አንዲት ሴት የምትመርጠው ልብስ እና ባህሪዋ አደጋ ላይ ይጥሏታል
ተሳዳቢዎች ለድርጊታቸው ሰበብ ለማድረግ ሲሉ ሰለባዎቻቸውን ይወቅሳሉ። ይህ በራሱ ተሳዳቢ ነው እና ትኩረቱን ከአድራጊው ያርቃል። ተሳዳቢዎች ለድርጊታቸው ሙሉ ሃላፊነት እንዲወስዱ እና ዘጋቢዎች የተበደሉትን ለመወንጀል የሚሞክሩትን ሁሉ መቃወም አስፈላጊ ነው።
የተሳሳተ አመለካከት፡- የስርዓተ-ፆታ ጥቃት የሚከሰተው በግጭት ወቅት ብቻ ነው
ግጭቶች የስርዓተ-ፆታ ጥቃትን የሚያባብሱ ቢሆንም በእነዚህ ጊዜያት ብቻ የተወሰነ አይደለም። በግጭት ባልሆኑ ጊዜያት እንኳን ወሲባዊ ጥቃት የተጠናቀቁ የጭንቀት ደንቦች እና ለተፈላጊዎች ቅጣት ምክንያት ይገኛል ።
የተሳሳተ አመለካከት፡ የስርዓተ-ፆታ ጥቃት ተጎጂዎች ፍትህን እና ድጋፍን በቀላሉ ማግኘት ይችላሉ ፦ ተጎጂዎች ብዙውን ጊዜ እርዳታ በመጠየቅ ፈተናዎች ያጋጥሟቸዋል፣ አድልዎ እና የሕግ መጠበቂያ ከፍተኛ ወጪን ጨምሮ ለፍትህ እና ለድጋፍ ጉልህ መሰናክሎች ያጋጥማሉ ።
የተሳሳተ አመለካከት፡- የተደፈረች ወይም የተበደለች ሴት ስለደረሰባት መከራ ስትናገር ትናደዳለች
እያንዳንዱ ሰው ለስርዓተ-ፆታ ጥቃት የተለየ ምላሽ ይሰጣል። ለእንደዚህ አይነት አሰቃቂ ክስተቶች ሰፊ ምላሽ ሊሰጥ እንደሚችል ማወቅ አስፈላጊ ነው፡ አንዳንድ የተረፉ ሰዎች በእነሱ ላይ ስለደረሰው ነገር በጭራሽ ላለመናገር ይመርጣሉ ወይም ከበርካታ ወራት ወይም ከዓመታት በኋላ ሊናገሩ ይችላሉ ፣ ሌሎች ደግሞ ወዲያውኑ መግለጽ ይመርጣሉ። በሕይወት የተረፉ የጥቃቱ ተራፊዎች የጋራ ባህሪን እንዲከተሉ መጠበቅ ወይም ማስገደድ ለማገገም ጎጂ ብቻ ሳይሆን ትኩረታቸውን ከአጥፊዎች በማራቅ ችግሩን የበለጠ ያባብሰዋል።
የተሳሳተ አመለካከት፡- የውሸት ሪፖርት ማድረግ በሰፊው የተስፋፋ ነው ወይም ሴቶች አገልግሎቶችን ለማግኘት ይጠቀማሉ
በአጠቃላይ፣ የውሸት ሪፖርት ማድረግ በጣም ያነሰ ነው፣ ከሪፖርት ማነስ የበለጠ የተስፋፋ እና አሳሳቢ ችግር ነው። በአሜሪካ ጆርናል ኦቭ ኤፒዲሚዮሎጂ ላይ የታተመው ጥናት እንደሚያመለክተው በታዳጊ አገሮች ውስጥ በሕይወት የተረፉ 7 በመቶ የሚሆኑት ብቻ በስርዓተ-ፆታ ላይ ጥቃት ክስተቶችን በይፋ የሚዘግቡ ሲሆኑ፣ ጥናቶች እንደሚያሳዩት የመኖሪያ ቤቶችን እና ሌሎች አገልግሎቶችን ማጣት ወይም የሕፃናትን የማሳደግ መብት ማጣት ብዙ የስርዓተ-ፆታ ላይ ጥቃት ተረጂዎችን በይፋ እንዳይናገሩ ይከላከላል።
በጾታ ላይ የተመሰረተ ጥቃት እንዲቆም ዝምታውን መስበር ፡ ወደፊት የሚሄድበት መንገድ
በጾታ ላይ የተመሰረተ ጥቃትን በብቃት ለመፍታት፣ በጉዳዩ ዙሪያ ያለውን ዝምታ መስበር በጣም አስፈላጊ ነው። ይህ በርካታ ቁልፍ ስልቶችን ያካትታል፡-
- ተጎጂዎችን ማብቃት ፡ ከጥቃት የተረፉ ወገኖችን የድጋፍ አገልግሎቶችን መስጠት አስፈላጊ ነው። ይህም የሕክምና እንክብካቤ፣ የስነ-ልቦና ድጋፍ፣ የህግ ድጋፍ እና የኢኮኖሚ ማጎልበት ፕሮግራሞችን ይጨምራል።
- ጎጂ ደንቦችን ማስወገድ ፡- በጾታ ላይ የተመሰረተ ጥቃትን የሚደግፉ ወይም ችላ የሚሉ የህብረተሰብ አመለካከቶችን ለመለወጥ የትምህርት እና የግንዛቤ ማስጨበጫ ዘመቻዎች ማድረግ ተገቢ ነው። እነዚህ ዘመቻዎች ወንዶችንም ሴቶችንም ያካተቱ እና የሥርዓተ-ፆታ እኩልነት እና መከባበርን ማሳደግ የሚችሉ መሆን ይኖርባዋል።
- የህግ ማዕቀፎችን ማጠናከር፡ ተጎጂዎችን የሚጠብቁ እና አጥፊዎችን ተጠያቂ የሚያደርግ አጠቃላይ ህጎች አስፈላጊ ናቸው። በተጨማሪም እንዲህ ያሉ ጉዳዮችን በጥንቃቄ እና በብቃት ለማስተናገድ የህግ አስፈፃሚ አካላትን እና የፍትህ ስርአቶችን አቅም ማሻሻል ወሳኝ ነው።
- የማህበረሰብ ተሳትፎ፡ በጾታ ላይ የተመሰረተ ጥቃትን ለመፍታት በሚደረገው ትግል የማህበረሰብ ተሳትፎ ወሳኝ ነው። የማህበረሰቡ መሪዎች፣ የሀይማኖት አባቶች እና የአካባቢ ድርጅቶች ለለውጥ በመደገፍ እና ተጎጂዎችን ለመርዳት ጉልህ ሚና መጫወት ይችላሉ።
- ዓለም አቀፍ ድጋፍ፡- ዓለም አቀፍ ድርጅቶች እና ለጋሽ ኤጀንሲዎች በጾታ ላይ የተመሰረተ ጥቃትን ለመዋጋት ሀገራዊ ጥረቶችን ለማጠናከር የቴክኒክ እና የገንዘብ ድጋፍ ሊያደርጉ ይገባል። ከአለም አቀፍ አካላት ጋር መተባበር፤ ምርጥ ተሞክሮዎችን እና አዳዲስ መፍትሄዎችን ተግባራዊ ለማድረግ ይረዳል።
በኢትዮጵያ ውስጥ ጾታን መሰረት ያደረጉ ጥቃቶችን ለማስቆም ተጎጂዎችን ማብቃት፣ ጎጂ የህብረተሰብ ደንቦችን መቃወም፣ የህግ ማዕቀፎችን ማጠናከር እና የማህበረሰቦችን ማሳተፍ ዘርፈ-ብዙ ጥቅም ይኖረዋል ። ዝምታውን በመስበር ጾታን መሰረት ያደረጉ ጥቃቶችን ለማስቀረት ለሁሉም ደህንነቱ የተጠበቀ አካባቢ መፍጠር እና ፍትሃዊ ማህበረሰብን ማበረታታት አስፈላጊ ነው። ጉዞው ረጅምና በፈተናዎች የተሞላ ቢሆንም በጋራ ጥረት እና በማይታጠፍ ቁርጠኝነት ዘላቂ ለውጥ ማምጣት ይቻላል።
ማጠቃለያ ፡ ፆታን መሰረት ያደረገ ጥቃት በተዛባ የሥርዓተ-ፆታ ግንዛቤና አስተሳሰብ ምክንያት በተለያየ መንገድ በሴቶች፣ ህፃናትና በወንዶች ላይ የሚፈፀም ተግባር ነው፡፡ ጾታን መሰረት ያደረጉ ጥቃቶች የህዝብ ጤና ስጋት ሲሆኑ በሴቶች፣ ልጃገረዶች እና ወንዶች ልጆች ህይወት ላይ አስከፊ ተጽእኖ አለው። ወደ አካላዊ፣ አእምሯዊ እና ጾታዊ የጤና ችግሮች ሊያመራ ይችላል እንዲሁም የሴቶች እና ልጃገረዶች በህብረተሰብ ውስጥ ሙሉ በሙሉ የመሳተፍ ችሎታቸውን ይገድባል። ይህን ችግር ለመፍታት የህክምና እንክብካቤን፣ የሥነ ልቦና ድጋፍን፣ የህግ ድጋፍን፣ እና የህብረተሰቡን አመለካከቶችና ደንቦችን ለመለወጥ ጥረቶችን የሚያጠቃልሉ ሁሉን አቀፍ ጣልቃገብነቶችን ይጠይቃል።
Keywords: የስርዓተ-ፆታ ጥቃት፤የሰቶች ጥቃት፤ወሲባዊ ጥቃት
ማጣቀሻዎች
- World Health Organization. Violence against women. March 2024. https://www.who.int/health-topics/violence-against-women
- World Bank Group.Gender-Based Violence (Violence Against Women and Girls.) September 25, 2019. https://www.worldbank.org/en/topic/socialsustainability/brief/violence-against-women-and-girls.
- Clinical Management Of Rape And Intimate Partner Violence Survivors: Developing Protocols For Use In Humanitarian Settings WHO 2020
- Federal Democratic Republic Of Ethiopia Ministry of Health Health Response To Survivors Of Gbv/Sv 2016
