የልጅነት የተመጣጠነ ምግብ እጥረት (Malnutrition in Children)
በዶ/ር ዳግማዊት መስፍን– ሚዮንግሳንግ የህክምና ኮሌጅ (Medical Intern)
አርትኦት እና እርማት – በዶ/ር ሊዲያ ሚሊዮን (የሕፃናት ሐኪም እና የሕፃናት ሕክምና ረዳት ፕሮፌሰር)
እያንዳንዱ ልጅ ጤናማ የህይወት አጀማመር ይገባዋል ለዚህም ደግሞ አመጋገብ ትልቅ ሚና አለው። በሚያሳዝን ሁኔታ ግን የተመጣጠነ ምግብ እጥረት በአለም አቀፍ ደረጃ በልጆች ላይ ትልቅ ስጋት መፍጠሩን ቀጥሏል። በተለይም በማደግ ላይ ባሉ ሀገራት የልጅነት ይህ ጉዳይ በሚሊዮን የሚቆጠሩ ህጻናትን ጤና እና ደህንነትን በእጅጉ የሚጎዳ አንገብጋቢ ጉዳይ ነው ። ይህም የልጅን አካላዊ እድገት ብቻ ሳይሆን የአእምሮ እድገታቸውን እና አጠቃላይ ደህንነታቸውን ላይ ተፅእኖ አለዉ። በዚህ ጽሑፍ ውስጥ የልጆቻችን የወደፊት ህይወት ብሩህ እና ጤናማ እንዲሆን የልጅነት የተመጣጠነ ምግብ እጥረት፣ መንስኤዎቹ፣ ውጤቶቹ እና የህብረተሰብ የጋራ እርምጃ አስፈላጊነትን እናብራራለን።
የአመጋገብ ሚና
ትክክለኛ አመጋገብ ለልጆች ጤናማ እድገት ዋና ምሰሶ ነው። የተመጣጠነ አመጋገብ ፍራፍሬ፣ አትክልት፣ ስጋ፣ ፕሮቲኖች እንደ እንቁላል እና የወተት ተዋጽኦዎችን ጨምሮ የተለያዩ የምግብ ቡድኖችን ያጠቃልላል።
የልጅነት የተመጣጠነ ምግብ እጥረትን መረዳት
የልጅነት የተመጣጠነ ምግብ መዛባት ሁለቱንም የተመጣጠነ ምግብ እጥረት እንዲሁም ያልተመጣጠነ ምግብ ማብዛትን ያጠቃልላል። የተመጣጠነ ምግብ እጥረት የሚከሰተው አንድ ልጅ ለጤናማ እድገት አስፈላጊ የሆኑ እንደ ፕሮቲኖች፣ ቫይታሚኖች እና ማዕድናት ያሉ አስፈላጊ ንጥረ ነገሮች ሲጎድል ነው። ያልተመጣጠነ ምግብ መመገብ በበኩሉ ጤናማ ያልሆኑ ምግቦችን ከመጠን በላይ መውሰድን የሚያመለክት ሲሆን ይህም እንደ ውፍረት እና ተያያዥ የጤና ችግሮች ያስከትላል። ሁለቱም አይነት የተመጣጠነ ምግብ መዛባት በልጆች ጤና ላይ አሉታዊ ተፅእኖ አላቸው።
የልጅነት የተመጣጠነ ምግብ እጥረት በብዙ ታዳጊ ሀገራት ውስጥ ትልቅ ችግር ሲሆን ድህነት፣ የምግብ ዋስትና እጦት እና የጤና አጠባበቅ አቅርቦት ውስንነት አስተዋፅኦ ያደርጋሉ። የዓለም ጤና ድርጅት (WHO) እንደገለጸው በአለም ላይ ከሚሞቱት ህጻናት 45 በመቶ የሚሆነው በተመጣጠነ ምግብ እጥረት የተከሰተ ሲሆን አብዛኛዎቹ የሚከሰቱት ከሰሃራ በታች ባሉ የአፍሪካ ሀገራት እና ደቡብ እስያ ባሉ ክልሎች ነው።
ምልክቶች
በልጅነት ጊዜ የተመጣጠነ ምግብ እጥረት በተለያዩ መልኮች ይታያል። ከእነዚህም መካከል-
- የተመጣጠነ ምግብ እጥረት፡- ይህ ደግሞ መቀንጨር (በረጅም ጊዜ የተመጣጠነ ምግብ እጥረት ምክንያት እድገት መጓደል)፣ መባከን (ከባድ የሰውነት ክብደት መቀነስ እና የጡንቻ ብክነት) እና የሰውነት ክብደት ማነስ (ለእድሜ በቂ ያልሆነ ክብደት) ያጠቃልላል። የተመጣጠነ ምግብ እጥረት ያለባቸው ልጆች ብዙውን ጊዜ ደካማ ይመስላሉ እና ለበሽታዎች በጣም የተጋለጡ ናቸው።
- የማይክሮ ኑትሪየንት እጥረት፡- አስፈላጊ የሆኑትን ቪታሚኖች እና ማዕድኖች በበቂ ሁኔታ አለመመገብ ወደ እጥረት ሊያመራ ይችላል። ለምሳሌ የቫይታሚን ኤ እጥረት የእይታ እክሎችን እና የኢንፌክሽን ተጋላጭነትን ይጨምራል፣ የአይረን እጥረት ደግሞ የደም ማነስን ያስከትላል፣ የግንዛቤ ስራን እና የአካል እድገትን ይጎዳል።
የተመጣጠነ ምግብ እጥረት መንስኤዎች እና ተጽእኖ
ለልጆች የተመጣጠነ ምግብ እጥረት በርካታ ምክንያቶች አስተዋጽኦ ያደርጋሉ። የተመጣጠነ ምግብ እጥረት፣ ድህነት፣ በቂ የጤና እንክብካቤ እጥረት፣ የጡት አለማጥባት፣ የንጽህና እጦት እና የኑሮ ሁኔታ ዋና ዋናዎቹ ናቸው። የተመጣጠነ ምግብ እጥረት ያለባቸው ህጻናት ለኢንፌክሽን የበለጠ ተጋላጭ ናቸው እና ለረጅም ጊዜ የጤና ችግሮች የመጋለጥ እድላቸው ከፍተኛ ነው። በተጨማሪም፣ የተመጣጠነ ምግብ እጥረት የእውቀት እድገትን ሊጎዳ ይችላል፣ ይህም ልጅ የመማር እና የማተኮር ችሎታን ይጎዳል።
በልጅነት ጊዜ የተመጣጠነ ምግብ እጥረት የሚያመጡት ችግሮች፡– በልጅነት ጊዜ የተመጣጠነ ምግብ እጥረት የሚከተሉትን ጨምሮ ከባድ የረጅም ጊዜ መዘዞችን ያስከትላል።
- የተዳከመ እድገት፡- የተመጣጠነ ምግብ እጥረት ያለባቸው ህጻናት የተዳከመ እድገት እና የመማር ችሎታዎች መቀነስ ሊኖራቸው ይችላል፣ ይህም ለአጠቃላይ እድገታቸው እንቅፋት ይሆናል።
- የበሽታ መከላከል አቅምን ማዳከም፡- የተመጣጠነ ምግብ እጥረት በሽታ የመከላከል አቅምን በማዳከም ህፃናትን ለበሽታ እና ለረጅም ጊዜ የመልሶ ማገገሚያ ጊዜዎች ተጋላጭ ያደርጋል።
- የሞት አደጋ መጨመር፡ የተመጣጠነ ምግብ እጥረት ያለባቸው ህጻናት የተዳከመ ሰውነታቸው የተለመዱ በሽታዎችን እና ኢንፌክሽኖችን ለመከላከል ስለሚታገል ለሞት የመጋለጥ እድላቸው ከፍ ያለ ነው።
መከላከል
የልጅነት የተመጣጠነ ምግብ እጥረትን ለመከላከል የተለያዩ ባለድርሻ አካላትን ያሳተፈ ዘርፈብዙ አካሄድ ይጠይቃል። አንዳንድ ቁልፍ የመከላከያ እርምጃዎች የሚከተሉትን ይመስላሉ።
- ጡት ማጥባት፡ እናቶችን የመጀመሪያዎቹ ስድስት ወራት ጡት ብቻ እንዲያጠቡ ማበረታታት ጠቃሚ ንጥረ ነገሮችን ከማስገኘቱም በላይ በሽታ የመከላከል አቅምን ይጨምራል።
- የተመጣጠነ አመጋገብ፡- ፍራፍሬ፣ አትክልት፣ ሙሉ እህል፣ ፕሮቲኖች እና ጤናማ ቅባቶችን ያካተቱ የተለያዩ እና አልሚ ምግቦችን ማስተዋወቅ ወሳኝ ነው። ይህንንም ለማሳካት የሀገር ውስጥ የምግብ ምርት እና ተመጣጣኝ አልሚ ምግቦችን ማግኘት ወሳኝ ሚና ይጫወታሉ።
- ስለ የተመጣጠነ ምግብ ትምህርት፡ ወላጆችን እና ተንከባካቢዎችን ስለ ተገቢ የአመጋገብ ልምዶች፣ የምግብ እቅድ ማውጣት እና የተመጣጠነ አመጋገብ አስፈላጊነትን ማስተማር ህጻናት የተመጣጠነ ምግብ እንዲያገኙ ይረዳል።
- የጤና እንክብካቤ ማግኘት፡- ጥራት ያለው የጤና አጠባበቅ አገልግሎት ተደራሽነትን ማሳደግ፣ መደበኛ ምርመራዎችን፣ ክትባቶችን እና ጥቃቅን ንጥረ ነገሮችን ማሟያዎችን ማሳደግ ቀደም ብሎ የተመጣጠነ ምግብ እጥረትን ለይቶ ለማወቅ ይረዳል።
- የረጅም ጊዜ መፍትሄ፡ የማህበረሰብ እና የመንግስት ትብብር እና ቤተሰቦችን ማበረታታት
- የልጆች የተመጣጠነ ምግብ እጥረትን ለመፍታት በተለያዩ ደረጃዎች የትብብር ጥረቶችን ይጠይቃል። ማህበረሰቦች የስነ ምግብ ትምህርትን በማስተዋወቅ፣ ጤናማ ምግብ ለማግኘት የአካባቢ ተነሳሽነትን በመደገፍ እና ተገቢ አመጋገብ ለልጆች ደህንነት አስፈላጊነት ግንዛቤን በማሳደግ ወሳኝ ሚና መጫወት ይችላሉ። መንግስታት ለአመጋገብ ቅድሚያ የሚሰጡ ፖሊሲዎችን የመተግበር፣ የተመጣጠነ ምግብ አቅርቦትን የሚያሻሽሉ እና ለተመጣጠነ ምግብ እጥረት የተጋለጡ ህጻናትን ልዩ ፍላጎቶች የሚያሟላ የጤና አጠባበቅ አገልግሎቶችን የማረጋገጥ ሃላፊነት አለባቸው። በጋራ በመስራት ለሁሉም ልጆች ጤናማ እድገትን የሚደግፍ አካባቢ መፍጠር እንችላለን።
- የተመጣጠነ ምግብ እጥረትን ለመዋጋት ቤተሰቦችን በእውቀት እና በንብረት ማብቃት ወሳኝ ነው። ስለ አመጋገብ፣ ጡት ማጥባት እና ተገቢ የአመጋገብ ልምዶች ወላጆችን እና ተንከባካቢዎችን ስለልጆቻቸው የአመጋገብ ፍላጎቶች በመረጃ ላይ የተመሠረተ ውሳኔ እንዲወስኑ መሳሪያዎችን ያስታጥቃቸዋል። እንደ ድጎማ የተመጣጠነ ምግብን የመሳሰሉ ድጋፎችን የሚሰጡ ፕሮግራሞች በቤተሰብ የሚደርስባቸውን ኢኮኖሚያዊ ጫና በመቅረፍ የተመጣጠነ ምግብ እጥረትን ለመቀነስ አስተዋፅኦ ያደርጋሉ።.
ስለ ልጆች የተመጣጠነ ምግብ እጥረት ጠቃሚ እውነታዎች
References
- Nelson 21st edition
- Uptodate 2021
